Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da bulunan dünyaca ünlü Danimarka Teknik Üniversitesi (DTU) bünyesinde yer alan Ulusal Uzay Enstitüsünde (DTU Space) Astrofizik ve Atmosferik Fizik alanında Kıdemli Araştırmacı olarak görev yapan İrfan Kuvvetli adındaki Türk bilim insanı yuksek enerji röntgen ve gamma elektromanyetik radyasyonları ölçmek icin yeni buluşlarıyla harikalar yaratıyor.

İrfan Kuvvetli, Maltepe Orhangazi Lisesi’ni bitirdikten sonra yurtdışında Üniversite eğitimine devam etmek için 1986 yılında Danimarka’ya geliyor.

Danimarka Teknik Üniversitesinde eğitime başlamak için gereken şartları elde ettikten sonra 1990 yılında eğitim görmeye başlayabilen Kuvvetli, Elektronik mühendisliği, Programlama ve Fizik dallarında 3 kısımda okuyarak Masterini “Dedektör Fiziği“ üzerine yaparak en yüksek not olan 13 puanla Üniversiteyi bitiriyor.

Danimarka Uzay Araştırma Merkezi (DSRI, 1998) için yaptığı yüksek lisans projesini doktora yapması icin sağlanan bursla devam ettiren ve yüksek enerji dedektörleri bilimsel amaçlı uydular için geliştirme üzerine doktora yapan Türk bilim insanı Kuvvetli’ye, doktorasından sonra bir pozisyon açılarak 2001 yılında kıdemli araştırmacı ve detektor laboratuvar sorumlusu olarak görev veriliyor.

İrfan Kuvvetli, 2001-2002 yılları arasında Amerika’ya giderek, California Institute Of Technology’de (CALTECH) NASA’nın uzaya göndermeyi planladığı ve kara delikleri neutron yıldızlarına keşfetmek amaçlı yeni detektor teknolojisi kullanılacak olan bir satelitin ön calışması olan bir balon projesi, HEFT (High Energy Focusing Telescope) de katkida bulunuyor.

Atmosfer modülünü yaptı

Sürekli olarak geleceğin bilimsel uyaz misyonları üzerinde çalışmalar yapan Kuvvetli, 2003-2004 yıllarında geliştirdiği yarı iletken detektörler ile şu an sorumlusu oldugu ESA (European Space Agency) icin ASIM (Atmosphere Space Interaction Monitor) uzay projesinde aletin yuksek enerji ölçebilen detektor kısmını geliştirdi. ASIM, atmosferde nadir şekilde yıldırımlar üzerinde oluşan ve 1980 yıllarından önce atom denemeleri ile karıştırılan büyük ve adeta atom patlamaları düzeyinde röntgen ile gamma ışınını yayan enerjik bir olayi ve onun atmosfere yaptığı etkiyi araştırma amaçlı kullanıldığını belirtti.

Kuvvetli, gözle görünmeyen ışınları tespit eden ve Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) ESA Colombus modülün dışına ekim 2017’de bağlanacak ve 2 yıl boyunca atmosferi izleyecek aletin gelistirme, yapımı ve kalibrasyonunda yer alan ekibin arastırmacı bilim insanı olarak başı çekiyor.

Çok amaçlı yüksek düzeyde dedektör geliştirdi

Kuvvetli ayrıca, 10 yıldır üzerinde çalıştığı üç boyutlu ölçüm yapabilen ‘3D CZT’ adlı yüksek enerji ölçebilen Yüksek Çözünürlüklü Dedektörleri geliştirdi. ESA tarafından ödenen bu AR-GE araştirma ayrıca patentlendi.

Bu yeni teknoloji 3DCZT dedektörler, gelecegin yeni Uzay amaçlı bilimsel aletler için geliştirdiğine değinen Kuvvetli, aletin görünmeyen yüksek enerjili ışınları şimdiye kadar dünyada hiçbir detektörün ulaşamadığı düzeyde ölçüp onların enerjisini, yerini ve zamanını ölçerek tespit edebildigini anlattı.

Geliştirdiği uzay amaçlı dedektörün başka alanlarda da kullanabileceğine de işaret eden Türk bilim insanı İrfan Kuvvetli, Nükleer Tıpta,erken kanser tehşisi, havalimanlarında guvenlik ve tehlikeli nukler material tespiti ve Nükleer Santral kazalarında meydana gelen büyük serpintileri çok hassas bir şekilde ölçebilmede kullanabileceğini söyledi.

Üniversitede yuksek lisans dersleri veriyor

Dünya genelinde sayısız konferanslara konuşmacı olarak davet edilen ve birçok makalesi bulunan bilim adami İrfan Kuvvetli, Danimarka Teknik Üniversitesinde Yüksek Lisans düzeyinde olan öğrencilere bilimsel amaçlı uzay aletleri tasarımı uzerine ders veriyor.

Danimarka’daki DTU Space uzay araştırmaları ve alet geliştirmede dünya da önder 

Danimarka’nın Yıldız Kamerasını (Star Camera) üreten tek ülke olduğunun altını çizen Kuvvetli, bunu uydularin yol gostericisi oldugunu ve aletin yonunu nereye doğru baktığını ve nerde olduğunu söylediğini vurguladı.

DTU Space X-ray konsatre edebilen aynalar konusunda dünyada önder olduğuna vurgu yapan Kuvvetli, Uzayda bulunan NASA NuStar uydusunda da bulunan x-ray aynalardan oluşan optik bölümün DTU Space tarafından geliştirilip üretildiğini kaydetti.

Sabancı Üniversitesine yüksek enerji gök bilim detektör laboratuvarı için katkı

Türkiye’de çok iyi akademisyenlerin olduğunu belirten Kuvvetli, Türk bilim insanlarıyla istedigi oranda irtibatının olmadığını kaydederken, 2006-2009 yılları arasındaSabancı Üniversitesinde Yüksek Enerji Gökbilim Laboratuvarın kurulmasında katkısının olduğunu ve zaman zaman burdan bazı bilim insanları davet ettiğini ifade etti.

Ayrıca, ODTÜ ile Akdeniz Üniversitesi gibi Üniversitelerde görev yapan bilim insanlarıyla irtibati oldugunu anlatan Kuvvetli, bunun yeni bir proje olduğunu, bilgi ve tecrübelerini Türk bilim adamlarıyla paylaşmak için yeni bir ağ oluşturmayı amaçladığını sözlerine ekledi. kuzey.dk/İRFAN KURTULMUŞ / Kopenhag​